Grootschalige misleiding Beter Leven keurmerk, Ongehoord stapt naar Reclame Code Commissie

Miljoenen sterkuikens krijgen geen uitloop

Op de Beter Leven website, maar ook in media-artikels en reclame-uitingen, houdt de Dierenbescherming consumenten voor dat Beter Leven vleeskuikens per definitie gehouden worden in stallen met een overdekte uitloop, waarin de dieren naar buiten kunnen en frisse buitenlucht krijgen. De uitloop wordt voorgesteld als een belangrijke voorwaarde om een Beter Leven ster te krijgen, en als een substantiële verbetering van het dierenwelzijn. Op jaarbasis worden meer dan 80 miljoen vleeskuikens geslacht onder het Beter Leven keurmerk.1 Ongehoord ontdekte dat het merendeel van de sterkuikens nooit een uitloop te zien kreeg.

4 op 5 vleeskuikenhouders hebben ontheffing

Uit cijfers die het agrarische vakblad Boerderij opvroeg bij de Dierenbescherming blijkt dat in 2024 slechts 100 van de 482 Nederlandse Beter Leven vleeskuikenbedrijven een overdekte uitloop hebben. De Dierenbescherming geeft vleeskuikenhouders massaal ontheffingen voor de uitloop waardoor zij gedurende meerdere jaren sterkuikens kunnen verkopen die geen uitloop kregen. Bijna 4 op de 5 Beter Leven vleeskuikenhouders hebben momenteel zo’n ontheffing. Eind vorig jaar besliste de Dierenbescherming dat de overgangsregeling voor het bouwen van een uitloop verlengd wordt tot 1 januari 2027.2 Consumenten worden hierover niet geïnformeerd maar betalen wel de meerprijs voor Beter Leven kippenvlees dat niet aan de beloftes van het keurmerk voldoet. Zowel de vleeskuikenindustrie als de Dierenbescherming doen hier hun voordeel mee. De industrie ziet haar inkomsten stijgen en de Beter Leven stichting ontvangt meer financiële bijdragen voor het gebruik van haar keurmerk. Hoe meer dieren geslacht worden onder het keurmerk, hoe meer geld er naar de stichting vloeit.3

De cijfers in het agrarische vakblad Boerderij dateren van 2 maart 2024 en spreken voor zich. Toch blijft de Dierenbescherming consumenten voorliegen over de uitloop voor sterkuikens. Naar aanleiding van kritiek op het Beter Leven keurmerk in het AD publiceerde de Dierenbescherming op 14 maart 2024 een reactie op de Beter Leven promo-website. Uitgerekend de overdekte uitloop voor vleeskuikens wordt hierin als voorbeeld gesteld van een belangrijke verbetering voor het kippenwelzijn: “Het volledig vervangen van de plofkip in de supermarkt door kippen die sterker zijn, langzamer groeien, meer ruimte hebben én een overdekte uitloop is wel het mooiste voorbeeld dat we hebben”.4

Ontheffingen voor verboden elektrisch waterbad

In 2021 bracht Ongehoord al aan het licht dat een Beter Leven kippenslachterij jarenlang ontheffingen kreeg om kippen te verdoven in een door het keurmerk verboden ‘elektrisch waterbad’. Slachter W. van der Meer verkocht het kippenvlees met zowel 1, 2 als 3 Beter Leven sterren.

De waterbadmethode is voor slachterijen goedkoper dan de door het keurmerk voorgeschreven gasverdoving. In 2016 kondigde de Dierenbescherming aan dat waterbadverdoving medio 2017 verboden zou worden voor haar keurmerk. Het ophangen van kippen aan de slachthaken veroorzaakt stress en pijn, het ondersteboven hangen leidt tot ademhalingsmoeilijkheden en er is een aanzienlijk risico op mislukte verdovingen.Dit alles is ook te zien op de beelden die Ongehoord bij W. van der Meer maakte.5 Vanaf 2017 zouden Beter Leven slachterijen kippen moeten verdoven met CO2 gas, een duurdere methode.

Op verzoek van de deelnemende slachterijen werd het waterbadverbod uitgesteld, waardoor het pas in 2020 van kracht werd. Echter niet voor kippenslachter W. van der Meer. Uit informatie die Ongehoord in de loop van 2020 en 2021 opvroeg bij de Dierenbescherming bleek dat W. van der Meer herhaaldelijk nieuwe ontheffingen kreeg.6 De Dierenbescherming schoof de schuld in de schoenen van de vergunningverlener. “De slachterij heeft aangegeven, en onderbouwd, dat de vergunningsaanvraag voor CO2 bedwelming aanzienlijke vertraging heeft opgelopen door onverwachte bijkomende of veranderende eisen vanuit de gemeente binnen het vergunningsproces”, aldus de Dierenbescherming.7 Dit tot grote verbazing van de gemeente Waadhoeke die op haar beurt in de media bekend maakte dat de vergunning reeds in 2020 werd afgegeven.8

Pas in februari 2022 beschikte W. van der Meer over gasverdoving. Op dat moment was de gasinstallatie echter nog in een testfase en was het waterbad nog steeds in gebruik als standaard verdovingsmethode.9 Uit opgevraagde inspectiedocumenten van NVWA bleek dat Beter Leven slachter W. van der Meer het waterbad nog tot minstens augustus 2022 bleef gebruiken.

Zieke, gewonde en dode sterkuikens in stal zonder uitloop bij Coolen Kip

In augustus 2024 onderzocht Ongehoord de Beter Leven stal van Coolen Kip aan de Baarloseweg in Helden. Coolen is een van de honderden vleeskuikenhouders die een ontheffing heeft om sterkuikens te houden zonder overdekte uitloop. De kuikens brengen de 56 dagen van hun ‘beter’ leven door in een dichte stal zonder buitenlucht. Hun vlees belandt in de supermarkt met een Beter Leven ster en wordt verkocht aan de meerprijs van het keurmerk.

Ongehoord stelde bovendien vast dat de leefomstandigheden in de Beter Leven stal van Coolen ernstige gezondheids- en veiligheidsrisico’s inhouden. Het onderzoeksteam filmde kuikens die bekneld zaten tussen staaldraden van de installatie. Een kuiken liep hierdoor een gebroken poot op. Veel kuikens hadden diarree en er lagen dode dieren in de stal.

Uit slachtrapporten die Ongehoord kon inkijken blijkt dat veel kuikens bij Coolen Kip pootproblemen ontwikkelen. In juni 2024 leverde Coolen 85.691 kuikens af aan Beter Leven slachterij Storteboom. Bij 2200 dieren werd hakdermatitis vastgesteld. Kuikens met hakdermatitis hebben pijnlijke huidbeschadigingen en irritaties aan hun poten.