De dood van een kip
Natuurlijk leven
Om het gedrag van konijnen in gevangenschap beter te kunnen begrijpen en context te geven is het belangrijk kennis te hebben van de natuurlijke gedragsbehoeften van vrije konijnen.1234
Wilde konijnen hebben een voorkeur voor zanderig, heuvelachtig terrein, met struiken en bosjes, waar ze holen kunnen graven en voedsel vinden. Een familiegroep konijnen woont in een konijnenburcht, een geheel van ondergrondse tunnels, zogenaamde konijnenpijpen, en kamers waarin ze nestelen en slapen. Een burcht ligt tot drie meter diep, de totaallengte van de gangen kan ruim 40 meter zijn. In hun burcht voelen de dieren zich veilig voor roofdieren. Rond de burcht is het territorium van de dieren 0,25 tot 6 ha groot.
Overdag verblijven konijnen in hun burcht, bij schemering en ‘s nachts gaan ze op zoek naar voedsel. Ze eten grassen en kruiden, loten van jonge struikjes en boompjes, en akkergewassen. In de winter schakelen ze over op bast.
Een konijnengroep bestaat uit 2 tot 10 volwassen dieren (voornamelijk vrouwtjes) en hun kinderen. Er is een duidelijke rangorde, waarbij dominante dieren meer voedsel, betere schuilplaatsen en betere nestplaatsen krijgen. De rangordes in bestaande groepen worden geleidelijk gevormd tijdens het opgroeien van dieren waardoor er geen overmatige agressie optreedt.
Mannelijke jonge konijnen en ongeveer de helft van de vrouwtjes verlaten de groep voordat ze volwassen zijn. Zij vormen weer nieuwe stabiele groepen. Het vormen van de rangorde binnen een nieuwe groep gaat wel gepaard met vechtpartijen, daarna treedt nog weinig agressie op. Wanneer een groep te sterk aangroeit kan opnieuw agressie voorkomen.
Het voortplantingsseizoen van wilde konijnen loopt van begin februari tot eind juli, met een piek in april en mei. Het vrouwtje kan jaarlijks 4 tot 6 nesten van gemiddeld 5 jongen krijgen. Zwangere moeders graven kraampijpen van 1 tot 2 meter lang die uitmonden in een aparte nestkamer. Hierin wordt een nest gebouwd met gras, mos en haren van de moeder. De toegang van de kraampijp wordt dichtgestopt met aarde om de jongen te beschermen tegen kou en roofdieren. De moeder markeert de toegang ook met urine, waardoor andere konijnen de nestkamer niet zullen ingaan.
De eerste 2 à 3 weken na de geboorte bezoekt de moeder het nest 1 keer per dag om de jongen te zogen. Als een jong uit het nest kruipt draagt de moeder het jong nooit terug naar het nest. Dit is bij wilde konijnen geen probleem: als een jong uit het nest kruipt, rolt het vanzelf terug in het nest omdat de kraampijp schuin omlaag loopt. Na elk bezoek aan haar nest stopt het moederkonijn de ingang weer dicht met aarde.
Een konijn kan in het wild tot 9 jaar oud worden, maar de gemiddelde leeftijd ligt op 2 jaar. Als prooidier heeft het konijn veel natuurlijke vijanden, waaronder hermelijn, wezel, bunzing, vos, uil, havik en valk. Andere belangrijke doodsoorzaken bij wilde konijnen zijn honden, de jacht, het verkeer, de landbouw (maaimachines) en ziekte.
Konijnen kunnen in gevangenschap twaalf jaar oud worden, maar in de vleesindustrie worden ze geslacht op de leeftijd van 10 weken.
Bronnen
2
Van Niekerk et al (2015). Voer en water tijdens transport van Pluimvee. - Wageningen UR Livestock Research. Rapport 752; p. 4
3
4
Ongerief bij konijnen, kalkoenen, eenden, schapen en geiten. - Wageningen UR (2009)
5
Collias N.E. et al (1957) A field study of the red jungle fowl in North-Central India. Condor 69 (4); p. 363
6
J.L. Edgar et al (2011) Avian maternal response to chick distress. Proceedings Biological sciences 278 (1721); p. 3129-3134
7
Think of this when you eat Chicken! - The Island
8
Think of this when you eat Chicken! - The Island
9
Rattenborg N.C. et al (1999) Half-awake tot he risk of predation. Nature 397; p. 397-398
10
Agrimatie - informatie over de agrosector. Technisch resultaat leghennenbedrijven.
11
Dossier: Voorkomen van verenpikken. - Wageningen UR.
12
Marino L. (2017) Thinking chickens: a review of cognition, emotion, and behavior in the domestic chicken. Animal cognition 20; 127-147
13
Regolin L. et al. (1995) Perception of partly occluded objects by young chicks. Perception & Psychophysics 57 (7); 971-976
14
Shanahan M. (2013) Large-scale network organization in the avian forebrain: a connectivity matrix and theoretical analysis. Frontiers in Computational Neuroscience 7 (89); p. 1-17
15
16
Niekerk et al (2015) Voer en water tijdens transport van Pluimvee. Wageningen UR Livestock Research. Rapport 752; p. 20
17
Niekerk et al (2014) Welzijn van uitgelegde hennen tijdens vangen en vervoer in de winterperiode. Wageningen UR Livestock Research. Rapport 758; p. 28
18
Jacobs (2014) Kiplekker op weg. Vlaamse Dierenartsenvereniging.
19
Gerritzen et al (2019 Letsel en schade bij vleeskuikens als gevolg van vangen, transport en handelingen aan de slachtlijn. Wageningen Livestock Research. Rapport 1107; p. 17 en p. 29
20
EFSA Panel on Animal Health and Welfare (2011). Scientific Opinion Concerning the Welfare of Animals during Transport. EFSA Journal; p. 47
21
NVWA. K-PL-WLZ-WV-01 bijlage 7, Toelichting vangletseltelling; p. 3
22
Niekerk et al (2015) Voer en water tijdens transport van Pluimvee. Wageningen UR Livestock Research. Rapport 752; p. 3
23
Advies van BuRO over risico’s pluimveevleesketen. 28-03-2018; p. 31
24
Niekerk et al (2015) Voer en water tijdens transport van Pluimvee. Wageningen UR Livestock Research. Rapport 752; p. 20
25
Niekerk et al (2014) Welzijn van uitgelegde hennen tijdens vangen en vervoer in de winterperiode. Wageningen UR Livestock Research. Rapport 758; p. 39
26
Voorkom hittestress bij uw kippen. ILVO, Pluimveeloket.
27
Pluimveesector houdt vast aan eigen hitteprotocol. Boerderij, juni 2019.
28
Afgelopen zomer zeker 15.000 varkens en kippen dood door hitte. NRC, september 2019.
29
EFSA Panel on Animal Health and Welfare (2019) Slaughter of animals: poultry. EFSA Journal; p35 en p. 38
30
EFSA Panel on Animal Health and Welfare (2019) Slaughter of animals: poultry. EFSA Journal; p. 38
31
Advies van BuRO over risico’s pluimveevleesketen. 28-03-2018; p. 44
32
Gerritzen, M.A. et al (2012) Multistage carbon dioxide gas stunning of broilers. Environment, well-being, and behavior, TBC Poultry Science TBC:1-10, DOI: 10.3382/ps.2012-02551
33
Gerritzen, M. et al. (2007) A note on behavior of poultry exposed to increasing carbon dioxide concentrations. Applied Animal Behaviour Science 108; p. 179-185
34
35
Gerritzen. Pluimvee verdoven moet anders. - Dierwelzijn 2009.
36
EFSA Panel on Animal Health and Welfare (2019) Slaughter of animals: poultry. EFSA Journal; p. 38
37
EFSA Panel on Animal Health and Welfare (2019) Slaughter of animals: poultry. EFSA Journal; p. 41-44
38
Gerritzen. Pluimvee verdoven moet anders. - Dierwelzijn 2009.
39
EFSA Panel on Animal Health and Welfare (2019) Slaughter of animals: poultry. EFSA Journal; p. 44
40
Gerritzen. Pluimvee verdoven moet anders. - Dierwelzijn 2009.
41
EFSA Panel on Animal Health and Welfare (2012) Scientific Opinion on electrical requirements for waterbath equipment applicable for poultry. EFSA Journal; p. 31
42
Kippen slecht verdoofd. - Een vandaag, oktober 2006.
43
44
45
VERORDENING (EG) Nr. 1099/2009. Inleidende tekst, punt 6.
46
10 miljoen kippen onverdoofd geslacht. Het Laatste Nieuws, juni 2017.
47
EFSA Panel on Animal Health and Welfare (2019) Slaughter of animals: poultry. EFSA Journal; p. 50
48
Kippen slachten. Resource WUR. 1e Jaargang, december 2006; p. 3
49
51
52
53
Kipster laat zien hoe de legkippen van Lidl plaatsmaken voor nieuwe. Foodlog, januari 2019.
54
Kipster-haantjes aan de slachthaak. Boerderij, september 2017.
55
56
57
Een heilig geloof in de biologische legkip in Dronryp. Leeuwarder Courant, januari 2019.
58
59
BLK criteria pluimveeslachterij. ‘Huidige versie’ (versie 1.1, dd. 01-06-2016 ); p. 2 en p. 2 voetnoot
60
BLK criteria pluimveeslachterij, aanvullende besluiten en interpretaties - aanvullend op versie 1.1, dd. 01-06-2016; p. 3